W chorobach dolnych dróg oddechowych, m.in. w zapaleniu oskrzeli, miód stosowany jest ze względu na jego właściwości wykrztuśne. Zauważono, że zdolność miodu do upłynniania
i usuwania na zewnątrz wydzieliny oskrzelowej potęguje się przy dodaniu do naparów
z następujących surowców zielarskich: korzeni omanu wielkiego, prawoślazu i lukrecji, liści babki zwyczajnej, szałwii i podbiału, ziela miodunki, tysiącznika, bylicy pospolitej, lebiodki
i tymianku oraz kwiatu koniczyny czerwonej. Powyższe zioła można stosować oddzielnie lub w postaci mieszanek. Poza tym przyjmuje się miód rozpuszczony w wodzie, ciepłym mleku, sokach z owoców i warzyw oraz w połączeniu z syropem z cebuli i wyciągiem z propolisu.

Ostatnio w stanach zapalnych gardła stosuje się płukanie 5% roztworem miodu ogrzanym do temperatury 37-43oC. Zabieg wykonuje się 3-4 razy dziennie. Jego zadaniem jest nawilżenie błon śluzowych, ich lepsze ukrwienie i pobudzenie czynności gruczołów wydzielniczych. Do tego celu można stosować także zwykłe rozpylacze.
Do leczenia ostrego i przewlekłego zapalenia oskrzeli równolegle z kuracją doustną stosuje się inhalacje oraz jonoforezę z użyciem miodu.
Miód od dawna stosuje się w zapaleniu płuc. Kuracja przy użyciu miodu ma w tym przypadku zazwyczaj charakter wspomagający podstawową terapię. Bardzo cenione w tym schorzeniu są napary z surowców zielarskich o działaniu wykrztuśnym i napotnym
z dodatkiem miodu. Podobnie jak w innych schorzeniach dróg oddechowych, w zapaleniu płuc stosuje się również miód z dodatkiem soków owocowych i warzywnych, a także propolisu. W trakcie kuracji obserwuje się ustępowanie kaszlu, poprawę obrazu krwi, a także przyrost masy ciała i polepszenie ogólnego samopoczucia chorego.
Do leczenia schorzeń dolnych dróg oddechowych służą szczególnie następujące miody odmianowe: lipowy, koniczynowy, lawendowy, tymiankowy, szałwiowy, macierzankowy i ze spadzi z drzew iglastych.
Wspomagająco w schorzeniach dolnych dróg oddechowych (zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc) stosowany jest ziołomiód sosnowy i świerkowy.
Pomocne jest także stosowanie miodu w gruźlicy płuc. Nieswoistą rolę miodu w tym schorzeniu wyjaśnić można jego działaniem ogólnie wzmacniającym i podwyższającym odporność organizmu na zakażenie. Miód łączy się zazwyczaj z sokami z rzodkwi, chrzanu, aloesu, jak również z innymi produktami o działaniu wzmacniającym i wykrztuśnym, takimi jak czerwone wino, zmielone orzechy włoskie, kakao. Cenne właściwości wspomagające leczenie gruźlicy wykazują miody spadziowe.
Chorym na gruźlicę poleca się także picie naparów z surowców zielarskich o działaniu wykrztuśnym, a mianowicie: liścia podbiału, korzenia omanu i kwiatu białej pokrzywy
z dodatkiem miodu. Włączenie miodu do terapii wspomagającej leczenie gruźlicy płuc pozwala na złagodzenie kaszlu, polepszenie obrazu krwi, wzrost łaknienia oraz poprawę ogólnego samopoczucia chorego.
Korzystne działanie miodu w kaszlu polega na zwiększeniu sekrecji gruczołów oraz upłynnieniu wydzieliny oskrzelowej. Prowadzi to w efekcie do usunięcia wydzieliny z dróg oddechowych. Stosowanie miodu jest cenne, zwłaszcza u dzieci, gdyż pozwala na ustąpienie nawet bardzo uporczywego kaszlu. Szczególnie korzystne jest dodawanie do miodu naparów z surowców zielarskich łagodzących podrażnienia i rozrzedzających śluz, takich jak liść szałwii, liść podbiału, liść i korzeń prawoślazu, ziele tymianku, ziele lebiodki, owoc kopru włoskiego i kwiat lipy. Miód można także przyjmować po rozpuszczeniu w wodzie, mleku, sokach owocowych i warzywnych lub w odwarze z cebuli.
Działanie wykrztuśne wykazują także miody odmianowe: lipowy, koniczynowy, tymiankowy, nostrzykowy i ze spadzi z drzew iglastych.

Dawkowanie

• Zazwyczaj w chorobach układu oddechowego miód przyjmuje się doustnie w ilości 4-6 łyżek stołowych dziennie (80-120 g), w 3 dawkach. Dzieciom podaje się odpowiednio mniejszą ilość, na ogół 3-6 łyżeczek od herbaty na dobę (25-50 g).
• Najczęściej miód przyjmuje się po rozpuszczeniu w ciepłej wodzie, mleku lub herbacie
z cytryną, w proporcji 1-2 łyżki stołowe miodu na szklankę płynu, na godzinę przed jedzeniem. Powyższą kurację stosuje się przez 1-2 miesiące i powtarza po upływie miesiąca (2-3 razy w ciągu roku).
• Miodowe komponenty (ziołomiody) przyjmuje się 3 razy w ciągu dnia po rozpuszczeniu
w wodzie lub mleku w ilości 25-50 g na dobę (niekiedy 60 g na dobę), co odpowiada
w przybliżeniu 2-3 łyżkom stołowym. Najodpowiedniejsze w schorzeniach górnych i dolnych dróg oddechowych są ziołomiody: sosnowy, świerkowy i rumiankowy.
• Podwyższenie siły działania miodu można uzyskać, przyjmując go łącznie z naparami
z surowców zielarskich, sokami z owoców i warzyw, sokiem z aloesu, a także innymi produktami odżywczymi i pszczelimi.
• Napar przygotowuje się na ogół z 1-2 łyżek stołowych rozdrobnionego surowca
(lub mieszanki ziołowej), zalewa szklanką wrzątku i po odsączeniu i ostudzeniu dodaje 1-2 łyżki stołowe miodu. Otrzymany napar przyjmuje się w ilości 1/4 lub 1/2 szklanki 2-3 razy dziennie, zwykle przed jedzeniem.
• Miód łączy się z sokami z owoców i warzyw najczęściej w proporcji 1:1 i zażywa 2-3 razy dziennie po łyżce stołowej (dorośli) lub małej łyżeczce od herbaty (dzieci).
• W handlu dostępny jest ponadto miód z dodatkiem 1% koncentratu z podbiału. Odznacza się on działaniem osłaniającym, ściągającym i przeciwzapalnym w lekkich stanach zapalnych gardła i krtani, a także łagodzącym kaszel i ułatwiającym odkrztuszanie. Podobne działanie wykazują miody lecznicze w postaci płynnej, a mianowicie: podbiałowy, prawoślazowy
i koperkowy, przeznaczone między innymi dla dzieci. Produkowane są także syropy
o właściwościach przeciwkaszlowych i wykrztuśnych pod nazwą Apipulmol (dla dorosłych)
i Apitussic (dla dzieci).
• W chorobach układu oddechowego szczególnie skuteczne jest stosowanie miodu sekcyjnego lub plastrowego. Leczniczo poleca się żucie kęsów tych produktów przez 15 minut, 4-6 razy dziennie, przez 7-14 dni. Po ustąpieniu ostrych objawów wskazane jest kontynuowanie kuracji poprzez żucie miodu plastrowego jeden raz dziennie i przyjmowanie łyżki stołowej świeżego miodu wraz z posiłkami.
• Stosowanie miodu plastrowego kilka razy dziennie, przez 3-4 dni przed okresem kwitnienia roślin, pozwala na złagodzenie objawów towarzyszących pyłkowicy.
• Dobre wyniki leczenia schorzeń układu oddechowego uzyskuje się także przy zastosowaniu terapii wziewnej. W inhalacjach termicznych łyżkę stołową miodu zalewa się szklanką wrzącej wody i powstały aerozol wdycha przez nos w ciągu 5-7 minut, najlepiej wieczorem, przez 12-15 dni.
• Przy użyciu aparatury ultradźwiękowej wykonuje się 1 lub 2 zabiegi dziennie, trwające 5-7 minut, przez 10-20 dni, wykorzystując do tego celu 20-30% roztwory miodu. W razie potrzeby po 6 tygodniach cykl leczenia powtarza się. Leczenie schorzeń alergicznych rozpoczyna się od niewielkich dawek miodu, które w trakcie terapii wziewnej stopniowo ulegają zwiększeniu. Do zabiegów używane są roztwory miodu w wodzie, fizjologicznym roztworze chlorku sodowego, w naparach z odpowiednich surowców zielarskich, a także często wzbogacane innymi produktami pszczelimi (propolis, mleczko pszczele) lub witaminami (A, C, B1).
• Najlepsze efekty podczas leczenia chorób układu oddechowego za pomocą miodu uzyskuje się w tak zwanej terapii kompleksowej, w której łącznie z doustnym przyjmowaniem miodu stosuje się go w postaci inhalacji oraz miejscowo w postaci jonoforezy. Doustnie przyjmuje się miód w ilości 50-100 g dziennie, w 4-5 dawkach w postaci ciepłego roztworu wodnego. Do inhalacji wykorzystuje się 50% roztwór miodu w wodzie, który w ilości 15 ml podaje się za pomocą inhalatora ultradźwiękowego co drugi dzień. Co drugi dzień wykonuje się także jonoforezę. Kuracja trwa 1-3 miesięce.

Przedruk za zezwoleniem B. Kędzi, E. Hołderny-Kędzi "Leczenie miodem". Autorzy artykułu są pracownikami naukowymi, członkami Pszczelarskiego Towarzystwa Naukowego.
Zajmują się m.in. właściwościami farmakologicznymi, mikrobiologicznymi i leczniczymi produktów pszczelarskich. Na ten temat opublikowali kilkadziesiąt prac naukowych i cztery monografie.