Leczenie chorób skóry i błon śluzowych

Według danych fachowego piśmiennictwa zachodniego miód okazał się skutecznym środkiem w zakażeniach chirurgicznych. U chorych z zakażonymi ranami pooperacyjnymi, przewlekłymi owrzodzeniami i ropniami miód dawał lepsze efekty lecznicze w porównaniu
z powszechnie stosowanymi antybiotykami. Ponadto stosowanie miodu na oddziałach chirurgicznych skutecznie zabezpieczało przed zakażeniami ran szczepami szpitalnymi oraz pozwalało na wykonanie przeszczepów skóry i amputacji kończyn bez powikłań. Stwierdzono, że działa on nie tylko na ropotwórcze bakterie tlenowe, takie jak Staphylococcus aureus i Pseudomonas aeruginosa, ale również na wiele gatunków bakterii beztlenowych, między innymi na formy wegetatywne zgorzeli gazowej Clostridium perfringens.

Miód stosowany jest przez zachodnich chirurgów także w leczeniu ran oparzeniowych. Dla przykładu 2-tygodniowe leczenie miodem oparzeń zabezpieczało je w 87% przed zakażeniem, w porównaniu do 10% ran oparzeniowych leczonych srebrową pochodną sulfadiazyny. Zauważono przy tym, że miód wspomaga proces gojenia rany na drodze oczyszczania jej
z chorej tkanki, tworzenia zdrowej tkanki ziarninowanej, wchłaniania płynu obrzękowego
i ropy, a także zabezpieczenia przed wtórnym zakażeniem drobnoustrojami.
Z fachowego piśmiennictwa lekarskiego wynika, że miód stosowany jest w leczeniu owrzodzeń na tle cukrzycowym, zakażonych ran odleżynowych i nowotworowych, szczególnie u ludzi starszych, a także owrzodzeń zgorzelinowych i gruźliczych. Przykładem może być pacjent z raną odleżynową na kostce, która mimo długotrwałego leczenia powiększała się i groziła amputacją nogi. Codzienne nakładanie na ranę miodu pod opatrunek z gazy już po kilku dniach spowodowało zmniejszenie się rany o około 1 cm. Z czasem dno rany uległo ukrwieniu i zaczęło pokrywać się ziarniną. Po 3 miesiącach rana się zagoiła.
Wykazano również, że miód pomaga w leczeniu aktywnych form trądu, a mianowicie przyspiesza gojenie przewlekłych owrzodzeń, zwłaszcza stóp, a także eliminuje przykry zapach towarzyszący tej chorobie. Działanie to przypisuje się pochodnym fruktozy obecnym we fragmentach wosku występujących w miodzie.
Ponadto miód odznacza się dużą skutecznością w leczeniu owrzodzeń troficznych skóry, żylakowych owrzodzeń podudzi, martwicy tkanek na różnym tle, a także schorzeń alergicznych skóry, między innymi świerzbiączki, liszajów i wyprysków.
Właściwości lecznicze miodu wykorzystywane są w chorobach błon śluzowych, szczególnie
w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia, paradontozie oraz schorzeniach jamy ustnej i dziąseł na tle grzybiczym (pleśniawki u dzieci).
Miód pomocny jest w terapii guzów krwawnicowych (hemoroidów), a także schorzeń ginekologicznych, takich jak stany zapalne pochwy, szyjki macicy i przydatków oraz nadżerki szyjki macicy.
Z dużym powodzeniem zastosowano miód w okulistyce, szczególnie w przypadku zakażeń oczu wywołanych przez drobnoustroje, takich jak ostre pęcherzykowate zapalenie spojówek
i rogówki, poopryszczkowe zbliznowacenie rogówki oraz ropne zapalenie brzegów powiek.
Kolejnym przykładem może być zastosowanie miodu do regeneracji błony bębenkowej uszkodzonej w trakcie długotrwałego zakażenia bakteryjnego. W ropnych schorzeniach skóry stosuje się między innymi świeży, płynny miód w postaci opatrunków otwartych lub zamkniętych, zmienianych 2 razy dziennie przez okres około 2 tygodni. W ranach odleżynowych miód stosuje się pod suchy opatrunek co 2 lub 3 dni. Także w okulistyce wykorzystywany jest miód płynny, zakraplany w ilości 1-2 kropli do worka spojówkowego lub nanoszony na dolną część spojówki, 2-3 razy dziennie, przez okres kilku tygodni.
W trakcie leczenia miejscowego schorzeń skóry i błon śluzowych wskazane jest przyjmowanie miodu do wewnątrz. W ostrym zapaleniu błony śluzowej nosa poleca się żucie kęsów miodu plastrowego, a w stanach zapalnych i zakażeniach błony śluzowej jamy ustnej powolne ssanie kawałków skrystalizowanego miodu, kilka razy dziennie. Sprawdzonym sposobem w leczeniu paradontozy jest smarowanie i masowanie dziąseł tym produktem.
W bakteryjnych zakażeniach skóry, przede wszystkim paciorkowcem hemolizującym (Streptococcus haemolyticus) lekarze rosyjscy polecają picie przez dłuższy czas naparu z ziół
o działaniu przeciwzapalnym, gojącym i antybiotycznym. W skład mieszanki ziołowej wchodzi kłącze tataraku, korzeń lukrecji, ziele serdecznika, liść pokrzywy, koszyczek rumianku i kwiat nagietka. Napar przygotowuje się z łyżeczki od herbaty mieszanki i szklanki wody. Po ostudzeniu do szklanki naparu dodaje się łyżkę stołową miodu i wypija po jedzeniu.
Do leczenia chorób skóry i błon śluzowych służą także wodne roztwory miodu. Dla przykładu 30% roztwory wykorzystuje się do płukania w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, gardła, krtani, oczu i pochwy, natomiast 50% roztwory do pędzlowania jamy ustnej
w pleśniawkach u dzieci, na ogół 3-4 razy dziennie.
Miód przeznaczony do płukania można także rozpuszczać w ostudzonych naparach lub odwarach z odpowiednich surowców zielarskich. Dobre efekty uzyskuje się na przykład, stosując napar z koszyczków rumianku z miodem (łyżeczka na szklankę naparu) do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej, dziąseł i gardła oraz odwar z kory dębu (50 g miodu na litr odwaru) do masażu lub płukania dziąseł w paradontozie.
Inną formę stanowią okłady z 20-40% wodnych roztworów miodu, stosowane w przypadku ran, ropnych schorzeń skóry i chorób oczu. Wodne 30% roztwory miodu stosuje się w postaci kąpieli miejscowych o temperaturze ciała i czasie trwania 20-30 minut, z przeznaczeniem do leczenia ran i oparzeń. W rozległych schorzeniach skóry, chorobach kobiecych i guzach krwawnicowych przeprowadza się kąpiele ogólne, używając 4-6 łyżek miodu na jedną kąpiel trwającą 15-20 minut. Do leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego stosuje się wlewy doodbytnicze z 7,5% wodnych roztworów miodu.
Dość często stosowaną formą leczenia jest jonoforeza przy użyciu świeżych 10-50% wodnych roztworów miodu. Zabiegi wykonuje się raz dziennie lub co drugi dzień, w czasie 15-20 minut, przez okres 2-4 tygodni. Wskazaniami do jonoforezy są między innymi następujące schorzenia: ostre zapalenie błony śluzowej nosa, uszkodzenie błony bębenkowej, zapalenie zatok przynosowych, ostre zapalenie gardła, stany zapalne gałki ocznej oraz stany zapalne pochwy
i szyjki macicy.
Dobrą ilustracją tego sposobu leczenia może być skuteczne zastosowanie jonoforezy
u trzyletniego chłopca do regeneracji błony bębenkowej zniszczonej w dużym stopniu
w wyniku zakażenia gronkowcem złocistym. Miód w postaci 20% wodnego roztworu podawano za pomocą obu elektrod, z których jedną umieszczono w małżowinie usznej,
a drugą w okolicy dolnej części kręgosłupa szyjnego lub na policzku z przeciwnej strony. Zabiegi wykonywano codziennie w ciągu 10-15 minut w 2 seriach trwających po 15 dni,
z 7-dniową przerwą, stosując prąd elektryczny o natężeniu 0,5-1,5 mA. Terapia zakończyła się całkowitym odtworzeniem błony bębenkowej.

Artykuł Prof. dr  hab. Bogdana Kędzi i mgr farm.  Elżbiety Hołderny-Kędzi.
Przedruk za zezwoleniem B. Kędzi, E. Hołderny-Kędzi  "Leczenie miodem".  Autorzy artykułu są pracownikami naukowymi, członkami Pszczelarskiego Towarzystwa Naukowego.
Zajmują się m.in. właściwościami farmakologicznymi, mikrobiologicznymi i leczniczymi produktów pszczelarskich. Na ten temat opublikowali kilkadziesiąt prac naukowych i cztery monografie.